ANDRZEJ  TADEUSZ BONAWENTURA KOŚCIUSZKO

Od 1975 roku patron Szkoły Podstawowej Nr 1 w Proszowicach

urodził się w Mereczowszczyźnie na Polesiu jako czwarte dziecko Ludwika Tadeusza i Tekli z Radomskich. Ród Kościuszków wywodził się od dworzanina króla Zygmunta I, Konstantego zwanego zdrobniale „Kostiuszko”, który za zasługi otrzymał w 1509 roku na własność majątek Siechnowicze, który stał się gniazdem rodowym Kościuszków.

W 1755 r. Tadeusz rozpoczął naukę w Kolegium Pijarów w Lubieszowie. W 1760 r., ze względu na kłopoty rodzinne wrócił do domu. Ponieważ dziedzicem rodzinnego majątku został brat Józef, Tadeusz wybrał karierę wojskowego.Kiedy w 1765 r. z inicjatywy króla Stanisława Augusta Poniatowskiego powstała w Warszawie Szkoła Rycerska  wstąpił do tego Korpusu Kadetów, gdzie studiował historię, filozofię, łacinę, język polski, język niemiecki, prawo, ekonomię, arytmetykę, geometrię i miernictwo. Ukończył też specjalny kurs inżynierski. Szkołę rycerską ukończył w stopniu kapitana.

W październiku 1769 r. jako królewski stypendysta wyjechał do Paryża, gdzie studiował w Akademii Malarstwa i Rzeźby. Nie wybrał jednak kariery artysty. Poszerzał swoją wiedzę inżynierską i wojskową, rozwijał swoje przekonania polityczne i społeczne w przedrewolucyjnej Francji.

Dwa lata po pierwszym rozbiorze (w 1774 r.) wrócił do Polski, nie znalazł jednak zatrudnienia w zredukowanym Wojsku Polskim. Brak środków finansowych nie pozwolił mu też na założenie rodziny. Wyjechał zatem do Drezna i dalej do Paryża. Tam dowiedział się o wojnie w Ameryce, gdzie kolonie brytyjskie podjęły walkę o swoją wolność i niepodległość.

Do Ameryki przybył w sierpniu 1776 r. niecały miesiąc po ogłoszeniu Deklaracji Niepodległości  i otrzymał nominację na inżyniera armii amerykańskiej. Przez wiele miesięcy fortyfikował różne obozy wojskowe. Wielki rozgłos przyniósł mu wkład w zwycięstwo w bitwie pod Saratogą.Wyrazem uznania dla jego inżynierskich umiejętności było powierzenie mu przez naczelnego wodza armii amerykańskiej Jerzego Waszyngtona budowy silnej twierdzy West Point. W 1783 r. otrzymał  awans na Generała brygady oraz specjalne podziękowanie w postaci 250 ha ziemi i znacznej sumy pieniędzy. Większość tej kwoty przeznaczył na wykupienie i kształcenie Murzynów.Pożegnawszy amerykańskich przyjaciół, w sierpniu 1784 r. wrócił do Polski, przez następne 5 lat wiodąc spokojne życie w rodzinnym majątku.Kiedy sejm czteroletni zwiększył liczbę wojska do 100 tysięcy, przed Kościuszką otworzyła się droga wojskowej kariery w Rzeczypospolitej.

W październiku 1789 r. otrzymał z rąk króla nominację na generała majora wojsk koronnych. W wojnie z Rosją  1792 roku dowodził jedną z dywizji.

Dla uczczenia zwycięstwa pod Zieleńcami  król ustanowił order i krzyż Virtuti Militari. Tadeusz Kościuszko widnieje na liście pierwszych odznaczonych.Kiedy po walkach na linii Bugu Kościuszko dał odpór trzykrotnie silniejszym wojskom rosyjskim, otrzymał nominację na stopień generała lejtnanta. Zanim jednak ta wiadomość dotarła do obozu pod Sieciechowem, gdzie przebywał, król przystąpił do targowiczan i nakazał zaprzestanie walk. Wielu patriotów i bojowników o niezależność Polski opuściło kraj udając się do Saksonii, do Lipska. Tadeusz Kościuszko spędził w Lipsku tylko dwa tygodnie i udał się do Francji, gdzie Narodowe Zgromadzenie Prawodawcze w uznaniu dla jego działalności i walki o ideały wolności, nadało mu zaszczytny tytuł Obywatela Francji.W 1793r. został podpisany drugi rozbiór Polski. Tak znaczne okaleczenie kraju zmobilizowało Polaków do podjęcia walki zbrojnej o niepodległość.Kościuszko znowu przyjechał do Saksonii, do Drezna i opracował koncepcję organizacji powstania narodowego, która w formie instrukcji trafiła do kraju.

Sytuacja w kraju nie była dobra. Rosja wymusiła znaczną redukcję wojska polskiego. Do Saksonii docierały naglące wezwania. Mimo, że instrukcje Kościuszki nie zostały wypełnione zdecydował się na rozpoczęcie powstania nazwanego Insurekcją Kościuszkowską.

Insurekcja rozpoczęła się 12 marca 1794 roku, gdy generał Antoni Madaliński odmówił rozpuszczenia swoich żołnierzy i na ich czele wyruszył z Ostrołęki do Krakowa. Jednak za oficjalną datę rozpoczęcia uznaje się dzień 24 marca 1794 r. kiedy to około godz.10 na krakowskim rynku Tadeusz Kościuszko złożył przysięgę:

„Ja, Tadeusz Kościuszko, przysięgam w obliczu Boga całemu Narodowi Polskiemu, iż powierzonej władzy na niczyj prywatny ucisk nie użyję, lecz jedynie dla obrony całości granic, odzyskania samowładności narodu i ugruntowania powszechnej wolności używać będę. Tak mi Panie Boże dopomóż i niewinna Męka Syna Jego.”

Akt powstania nadawał Kościuszce tytuł Najwyższego Naczelnika Siły Zbrojnej Narodowej i składał w jego ręce całkowitą władzę. Na początku najważniejszym zadaniem było rozbudowanie sił powstańczych. Kościuszko wezwał po jednym rekrucie pieszym z każdych pięciu dymów oraz mężczyzn w wieku 18 – 28 lat. Nie udało się jednak zwerbować dostatecznej liczby żołnierzy, były też problemy z uzbrojeniem, dlatego rozpoczęto formowanie oddziałów Kosynierów uzbrojonych w piki i osadzone na sztorc kosy.

4 kwietnia 1794 r. pod Racławicami powstańcy stoczyli zwycięską bitwę z Rosjanami. Tu wsławił się wyjątkowym bohaterstwem kosynier rodem z Rzędowic - Wojciech Bartos. Pozwoliło to uwierzyć Polakom w możliwość zwycięstwa i powstanie rozszerzyło się na inne rejony kraju – w Wilnie, w Warszawie, później w Wielkopolsce.18 kwietnia w obozie pod Bosutowem Kościuszko wydał „Odezwę za włościanami o ulgę w pańszczyźnie i ludzkie z tymiż obchodzenie się”. 5 maja 1794 r. wydał w Połańcu uniwersał regulujący powinności gruntowe włościan i zapewniający dla nich skuteczną opiekę rządową.

Z pomocą dla Rosji wysłali swoje wojska jej rozbiorowi sojusznicy: Prusy i Austria. Sytuacja powstańców stawała się coraz trudniejsza.10 października 1794r. w bitwie pod Maciejowicami  ranny Kościuszko dostał się do niewoli rosyjskiej. Został uwięziony w twierdzy pietropawłowskiej w Petersburgu. Naczelnikiem powstania został Tomasz Wawrzecki.16 listopada 1794r. pod Radoszycami nastąpiło ostateczne rozwiązanie wojsk powstańczych i kapitulacja. 24 października 1794 r. Rosja, Austria i Prusy dokonały III rozbioru Polski. Rzeczpospolita zniknęła z mapy Europy.

W 1796r. car Paweł I wypuścił Kościuszkę oraz 20 tysięcy Polaków w zamian za przysięgę poddańczą. T. Kościuszko wyjechał na krótko do Stanów Zjednoczonych, następnie w latach 1798 – 1815 mieszkał w Brevile pod Paryżem. Brał udział w tworzeniu Legionów Polskich, pisał książki i artykuły o tematyce niepodległościowej i wojskowej.

Ostatnie lata swojego życia spędził w Szwajcarii, w Solury, mieszkając w kamienicy przy ulicy Gurzelngasse nr 12. Tam też zmarł 15 października 1817 roku.W 1818 jego ciało zostało sprowadzone do Polski i pochowane w krypcie Św. Leonarda Katedry Wawelskiej.

Na jego cześć usypano w latach 1820 – 1823 Kopiec Kościuszki w Krakowie, zaś w 1861 r. Kopiec Kościuszki w Olkuszu.Paweł Edmund Strzelecki nazwał odkryty przez siebie najwyższy szczyt Australii Mount Kosciuszko. W USA jedno z hrabstw stanu Indiana nosi nazwę Kosciuszko County, jest także miasteczko Kosciuszko w stanie Missisipi. W Chicago pomnik Kościuszki stoi na prestiżowej promenadzie Solidarity Drive.Jego imię nosi wiele ulic i szkół.Jest patronem naszej Szkoły Podstawowej Nr 1 w Proszowicach.